Birleşmiş Milletler’in tahminlerine göre, dünya nüfusunun 7,8 milyardan 2050'de 9,7 milyara yükselmesi bekleniyor. Yanı sıra, bir gerçek daha var. Pandeminin 2020 yılı sonu itibariyle 130 milyon kişiyi daha kronik açlıkla yaşamaya mahkûm edebileceği düşünülmekte... Hem nüfus artışıyla birlikte yükselecek talebe, hem açlıkla yüz yüze gelen toplumlar için bir çözüm olarak, bilgi teknolojileri aracılığıyla gerçekleştirilmesi planlanan akıllı tarım gösteriliyor. Bu sürecin verimli üretimi artırması bekleniyor.
Akıllı tarım, çiftliklerde nesnelerin interneti, sensörler, konum sistemleri, robotlar ve yapay zekâ gibi teknolojilerin yer almasına işaret etmekte. Finansal açıdan da bakılırsa, yapay zekânın tarım pazarındaki payının 1,0 milyar ABD Dolarından 2026'da 4,0 milyar ABD Dolarına çıkması bekleniyor. Bu alana International Business Machines Corp. (ABD), Deere & Company (ABD), Microsoft Corporation (ABD), Farmers Edge Inc. (Kanada) gibi büyük oyuncular girmekle birlikte, Tarım 4.0'ın sosyal boyutu da tartışılmaya muhtaç. Dijital tarım teknolojilerini ve doğal ekosistem unsurlarını birleştiren, doğallık ve yapaylığın ontolojik ikiliğini aşan melez varlıkların ahlaki ve etik sonuçlarına ilişkin sorular sormanın tam da şimdi zamanıdır.
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DESTEĞİYLE TARIM: TARIM 4.0
Uluslararası Ziraat Mühendisliği Komisyonu’nun 70. kuruluş yıldönümü için 2000 yılında Japonya Tskuba’da düzenlenen Dünya Kongresi’nde Bilgi Sistemleri Bölümü’nün kuruluşu ilan edildi. Bilgi Sistemleri Bölümü’nün de kuruluşuyla tarımsal üretimin de, uzmanlaşmış bilgi teknolojisi araçlarından yararlanması akademik ve sektörel zeminde gündeme gelmişti. 1
Tarımsal üretimin verimliliğinin bilgi teknolojileri yoluyla artırmaya yönelik girişimlerin nedenlerinin başında nüfus eğilimleri gelmektedir. Birleşmiş Milletler’in tahminlerine göre, biraz önce de belirttiğim gibi, dünya nüfusunun 7,8 milyardan 2050'de 9,7 milyara yükselmesi bekleniyor.2 2019 yılında açlık çeken kişi sayısı 690 milyona ulaşmıştı. Bu veri, 2018 yılıyla kıyaslandığında açlık çeken kişi sayısının 10 milyon, önceki 5 yıla oranla ise 60 milyon arttığını göstermektedir. Pandeminin 2020 yılı sonu itibariyle 130 milyon kişiyi daha kronik açlıkla yaşamaya mahkûm edebileceği düşünülmektedir. Sahraaltı Afrika’da ve Güney Asya’da nüfusun %57’sinin alım gücü sağlıklı bir diyet sürdürmeye yetmemektedir. 2019 yılında beş yaşın altındaki çocukların 191 milyonunun gelişimi sekteye uğramıştır. Beş yaşın altındaki 38 milyon çocuksa aşırı kilo sorunu yaşamaktadır.3 2021 BM Gıda İsrafı Endeksi Raporu'na göre dünya genelinde her yıl toplam 931 milyon ton gıda israf edilmektedir. Bu, tüketime hazır gıdanın yüzde 17'sinin çöpe atılması anlamına geliyor. Bu israf sanılanın aksine, varsıl ülkelere özgü bir durum da değildir. Rapora göre, en çok gıda israfı yapan ülkeler sıralaması şöyledir: Hindistan, Nijerya, Endonezya, ABD, Pakistan, Brezilya, Meksika, Bangladeş, Etiyopya. Gıda israfı raporlarına ve obezitenin küresel bir salgına dönüştüğü dünyamıza bakıldığında, bilgi teknolojileri aracılığıyla verimlilik, dolayısıyla üretimi artırmak, paylaşım dengesi değişmediği sürece bir çözüm olup olmayacağı da soru işaretleri barındırmaktadır. 4
İnsanlığın tarihsel sürecinde, avcı-toplayıcı üretim anlayışından tarıma geçiş büyük bir sıçrama yarattı. Yüzyıllar ilerleyip, üretim sistemleri geliştikçe, endüstrileşmenin yarattığı değişimler konuşulmaya başlandı. 18. yüzyılın sonlarında su ve buhar gücünü kullanan mekanik üretim sistemleri, 20. yüzyılın başlarında elektriğin kullanımı ile seri üretim başladı ve bu süreç Endüstri 2.0 olarak kabul edildi. 1970 ve sonrasında bilgi teknolojileri ve elektroniğin yaygınlaşmasıyla Endüstri 3.0’dan söz edilmeye başlandı. Günümüzde, nesnelerin interneti, robotlar, otonom sistemler, sanal gerçeklikle birlikte dijital bir dönüşüm yaratırken, bu Endüstri 4.0 olarak adlandırıldı. Geçtiğimiz on yılda ilksel üretim aracı olan tarım ve endüstri bir araya geldi ve yeni bir isimde hayat buldu: Tarım 4.0 5
(Gelecek hafta: Tarım 4.0’da yapay zekânın yeri)
1 Tarhan, S., Özgüven, M. M. (Ed.). (2015). Bilgi Teknolojilerinin Tarımda Kullanımı. http://www.tarmakbir.org/haberler/Kitap/ (Son Erişim Tarihi: 15.05.2021)
2 Birleşmiş Milletler (2019). World Population Prospects: The 2019 Revision Population database. https://population.un.org/wpp/ (Son Erişim Tarihi: 15.05.2021)
3 UNICEF (2020). BM Raporu uyarıyor: Dünyada her geçen gün açlık çeken insan sayısı artarken ve kötü beslenme giderek yaygınlaşırken 2030 yılı itibariyle Sıfır Açlık Hedefine ulaşmak mümkün olmayabilir. https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/bm-raporu-uyar%C4%B1yor-d%C3%BCnyada-her-ge%C3%A7en-g%C3%BCn-a%C3%A7l%C4%B1k-%C3%A7eken-insan-say%C4%B1s%C4%B1-artarken-ve-k%C3%B6t%C3%BC (Son Erişim Tarihi: 15.05.2021)
4 2021 BM Gıda İsrafı Raporu: Türkiye'de her yıl 7,7 milyon ton yiyecek çöpe atılıyor. (2021) https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56291957 (Son Erişim Tarihi: 15.05.2021)
5 Kırkaya, A. (2020). Akıllı Tarım Teknolojileri Uygulamaları. https://www.researchgate.net/publication/339029285_AKILLI_TARIM_TEKNOLOJILERI_UYGULAMALARI (Son Erişim Tarihi: 15.05.2021)
