ABD'deki California ve Güney Afrika'daki Nelson Mandela Üniversitelerinden bilim insanlarının yaptığı ve Science dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, deniz ekosistemleri üzerindeki insan kaynaklı kümülatif etkilerin 2050 yılına gelindiğinde küresel ölçekte 2,2 ila 2,6 kat artabileceği öngörülüyor.
Araştırmacılar, bu baskıyı tespit etmek için iklim, okyanus kimyası, kara temelli faktörler ve balıkçılık dahil olmak üzere 10 antropojenik baskıya ilişkin mevcut dağılımları ve geleceğe yönelik projeksiyonları kullandı. Çalışmaya göre, gelecekteki kümülatif etkilere en büyük baskıyı okyanus ısınması ve balıkçılığa bağlı biyokütle kaybının yapması bekleniyor.
Kıyı Bölgeleri ve Ekvatoral Alanlarda Risk Artıyor
Çalışmanın sonuçlarına göre, insan baskısından öncelikli olarak kıyı habitatlarının etkileneceği, ancak açık denizlerdeki etkilerin de artacağı ve özellikle ekvatoral bölgelerde yoğunlaşacağı tahmin ediliyor. Tropik bölgelerdeki etkilerin 2041-2060 döneminde, iyimser senaryoda 2,7 kat, kötümser senaryoda ise 3,2 kat artacağı öngörülüyor.
Gelecekte en hızlı artışları ve en yüksek etkileri yaşayacağı tahmin edilen bölgeler arasında Arktik ve Antarktika'nın bazı kısımları, Akdeniz, Güneydoğu Asya ve Hindistan'ın kıyı bölgeleri bulunuyor.
Besin Zincirine Yönelik Tehditler
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Su Ürünleri Temel Bilimleri Bölümü Deniz Biyolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Murat Yabanlı, araştırma sonuçlarını değerlendirerek deniz ekosistemlerinin canlılığın devamı için hayati öneme sahip olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Yabanlı, kıyı bölgelerinin halihazırda açık denizlere göre 1,7 kat daha fazla etki altında olduğunu ve gelecekte en yüksek riskin bu bölgelerde olacağını vurguladı:
"Sıcaklık değişimine toleransı düşük olan deniz canlıları için risk söz konusu, yani bütünüyle bakılacak olursa denizel besin zincirinde bir halkada görülecek zarar, tüm ekosistemi etkileyecektir."
Yabanlı, deniz ekosistemlerini baskılayan faktörlerin başında, mikroplastikler, ağır metaller, kimyasal kirleticiler ve petrol sızıntıları gibi antropojenik kaynaklı kirliliğin geldiğini aktardı.
İklim Değişikliğinin Mekanizmaları ve Çözüm Önerileri
İklim değişikliğinin etkilerini detaylandıran Prof. Dr. Yabanlı, atmosferden denizlere giren karbondioksitin deniz suyunun asitleşmesine neden olduğunu ve bunun da özellikle kabuklu deniz hayvanları ve mercanlar için büyük bir tehdit oluşturduğunu ifade etti. Diğer önemli insan etkilerini ise aşırı avlanma, yapılaşma, tatbikatlar ve deniz taşımacılığı olarak sıraladı.
Prof. Dr. Yabanlı, gelecekteki kümülatif etkileri düşürmede sıkı iklim eylemi ve sürdürülebilir balıkçılık politikalarının hayata geçirilmesinin kilit rol oynayacağını vurguladı. Koruma için önerileri arasında ise tek kullanımlık plastiklerden vazgeçilmesi, fosil yakıt tüketiminin azaltılması ve çevre bilincini artırıcı eğitimlere ağırlık verilmesi yer aldı.
