Açıklamada, "Sağlıklı gıdaya erişim, teknik bir detay değil; halk sağlığının ve yaşam hakkının temel unsurudur" denildi.

Ekonomik Kriz, Pestisit ve Cezasızlık Kültürü

TTB, gıda güvenliğindeki bozulmanın temel nedenlerini sıraladı:

  • Ekonomik Krizin Rolü: Üreticilerin artan maliyetler nedeniyle ruhsatsız veya doz aşımı pestisit kullanımına yöneldiği, halkın alım gücünün düşmesiyle ucuz ve denetimsiz gıdaların tüketiminin arttığı belirtildi.

  • Uluslararası Uyumsuzluk: Tarımsal ürünlerin yüksek pestisit kalıntısı nedeniyle uluslararası pazarlardan geri çevrildiğini ve bu ürünlerin iç piyasaya düşük fiyatlarla yönelmesinin halk sağlığına ek risk yarattığını söyledi.

  • Sınıfsal Eşitsizlik: Çocukların sağlıklı gıdaya erişiminin, yoksul mahallelerde düşük maliyetli ve yüksek riskli sokak gıdalarına maruz kalması nedeniyle doğrudan sınıfsal eşitsizliklerle ilişkili olduğu belirtildi.

  • Cezasızlık: Gıda kontrol görevlisi sayısının OECD ve AB ortalamasının altında kaldığı, tespit edilen uygunsuzlukların yaptırıma dönüşmediği ve aynı işletmelerin tekrar tekrar listelere girdiği vurgulandı.

Kritik Eksiklikler ve Çözüm Önerileri

TTB, Türkiye’deki denetim ve izleme sistemindeki zafiyetlere dikkat çekti:

  • Veri Yokluğu: Gıda kaynaklı hastalıkları izleyen bütüncül bir ulusal kayıt sistemi bulunmadığı, bildirilen vakaların gerçek sayının yalnızca yüzde 5-10’u olabileceği uyarısı yapıldı.

  • Yavaş İşleyiş: Tarım Bakanlığı laboratuvarlarında analiz sonuçlarının 7-14 günde çıkması nedeniyle erken uyarı sisteminin işlevsiz olduğu belirtildi.

  • Kamusal Denetim: 2000’li yıllardan itibaren belediyelerin gıda denetim yetkilerinin sistematik biçimde sınırlandırılmasının kırılganlığı artırdığı ifade edildi.

TTB, acilen atılması gereken adımları ise şöyle sıraladı:

  1. Yerel Yönetim Yetkileri: Belediyelerin denetim yetkileri güçlendirilmeli.

  2. Özerk Otorite: Siyasetten bağımsız, AB Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) benzeri özerk bir Ulusal Gıda Otoritesi kurulmalı.

  3. Çocuklara Ücretsiz Yemek: Çocuklar için ücretsiz, sağlıklı, kamusal beslenme programları zorunlu kılınmalı.

  4. HACCP ve Şeffaflık: Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları (HACCP) ilkeleri tam uygulanmalı ve yaptırımlar ulusal veri tabanında yayımlanmalıdır.

TTB, bilimsel, etik ve kamusal sorumluluk gereği sürecin takipçisi olacağını kamuoyuna duyurdu.