CHP Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç, İYİ Parti Grup Başkanvekilleri Dursun Müsavat Dervişoğlu ve Erhan Usta, Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Ordu Milletvekili Cemal Enginyurt, Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdülkadir Karaduman tarafından hazırlanan ‘Kahramanmaraş Merkezli Depremlerin Yol Açtığı Zararların Giderilmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi’ bugün TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Teklifin gerekçesinde şu değerlendirmelere yer verildi:
“YETERSİZ VE EKSİK DÜZENLEMELERLE YARALARIN SARILMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR: Depremin maliyetinin 100-150 milyar dolar aralığında olması beklenmektedir. AKP iktidarı, her alanda olduğu gibi, kapsamlı ve kalıcı çözümler getirmek yerine, depremde ağır kayıplar yaşayan yurttaşlarımız için günü kurtarmaya dönük ve istismara açık düzenlemeler yapma yoluna gitmiştir. Yetersiz ve eksik düzenlemelerle yaraların sarılması mümkün değildir. Deprem sonrasında devleti yanında görememekten yakınan vatandaşlarımızın hayatlarını kolaylaştırıcı düzenlemeler yapılması yerinde olacaktır.
TÜRKİYE’Yİ DEPREME DAYANIKLI HALE GETİRME AMAÇLI DÜZENLEMELER ÖNERİLMEKTEDİR: Yaşanan depremin ardından, ekonomik yaşama ilişkin bazı önlemlerin alınması amacıyla bu kanun teklifi hazırlanmıştır. Bu kapsamlı teklif, Millet İttifakı’nın 30 Ocak 2023 tarihinde açıklanan ‘Ortak Politikalar Mutabakat Metni’ndeki vaatlerinin ve taşıdığı ortak ruhun ışığında, yaşadığımız deprem felaketinden çıkış için yeni, uzun vadeli, kapsamlı ve somut çözümler sunmaktadır. Mutabakat metnimizde yer alan ilkelerin ve vaatlerin ötesinde, kamuda yeni harcama önlemlerini getirmektedir. Teklifle; Kahramanmaraş merkezli depremlerin yaralarını sarmak ve bölgeyi daha güçlü bir biçimde ayağa kaldırmak, deprem riski yüksek bölgelerimiz ve illerimiz başta olmak üzere tüm Türkiye’yi depreme dayanıklı hale getirme amaçlı düzenlemeler önerilmektedir.
VATANDAŞLARIMIZI MALİ AÇIDAN KAYGI DUYMAYACAKLARI BİR GEÇİŞ SÜRECİYLE RAHATLATABİLECEKTİR: Teklifimiz, vatandaşlarımızı mali açıdan kaygı duymayacakları bir geçiş süreciyle gelir, üretim, sosyal haklar, yatırım, istihdam, vergi, fatura, kira yardımı, güçlendirme desteği, mülk ve araç edinme konusunda rahatlatabilecektir. Bölgedeki haksız fiyat uygulamalarının önüne geçmek için cezai yaptırımları ağırlaştıracak, tarım ve hayvancılıktaki kayıpları gidermek, bölgedeki yatırımları sürdürmek ve bölgeyi ‘çekim merkezi’ haline getirmek, istihdamı artırmak ve göçü engellemek için yeni bir güçlü destek paketi içermektedir. Depremzede ailelerimizin temel ihtiyaçlarının sorunsuzca karşılanması için bakanlıklara verilecek yeni görevlerin yanı sıra, çocukların ve gençlerimizin eğitim yaşamından kopmaması için yükseköğrenim düzeyi dâhil olmak üzere yeni bir destek sağlamaktadır. Teklif, deprem bölgesindeki tarihi ve kültürel varlıkların korunması için sit alanlarına özel düzenlemeler getirmekte, tarihi mirasın korunması adına yeni mali destekler içermektedir. Teklif, deprem nedeniyle yapılan ihalelerin şeffaf bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik düzenlemeler içermektedir.
İLLER BANKASI’NIN SERMAYESİNİN, TAMAMI HAZİNE’DEN KARŞILANACAK ŞEKİLDE ARTIRILMASI TEKLİF EDİLMEKTEDİR: Deprem, bölgedeki kentlerimizin altyapısına da önemli ölçüde zarar vermiştir. Bölgedeki belediyelerin yeni altyapı yatırımlarını yapması gerekmektedir. Büyükşehirlerin bütçeden aldıkları payın büyük bir kısmı, o büyükşehirden tahsil edilen vergilere bağlı bulunmaktadır. Depremin bu illerimizdeki vergi geliri tahsilatını da olumsuz etkilemesi kaçınılmazdır. Bölgedeki bazı büyükşehir belediyelerinin bu yılki bütçe paylarının, enflasyona rağmen 2022 yılındaki payının altında kalması olasıdır. Bu azalmayı önlemek için teklifte, deprem bölgesiyle sınırlı olarak büyükşehir belediyelerinin vergi gelirleri tahsilatından aldığı payın, enflasyonun yüzde 50 düzeyinde gerçekleşebileceği de göz önüne alınarak, önceki yılın yüzde 150’sinden daha az olamayacağına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmektedir. Bölgedeki belediyelerin yapacakları altyapı projeleri için kredi taleplerinin artacağı göz önüne alarak, İller Bankası’nın sermayesinin, tamamı Hazine’den karşılanacak şekilde artırılması teklif edilmektedir.”
Teklifteki düzenlemelerden bazıları şöyle:
“Depremde konutu yıkılan ya da ağır ve orta hasar gören vatandaşların tek konutu bedelsiz olarak devlet tarafından yapılacak. Hak sahiplerinden, tek konut için kalıcı konut tesliminde herhangi bir bedel talep edilmeyecek, vatandaşlar tek konut için borçlandırılmayacak. Konut sahiplerine kalıcı konutları yapılıncaya kadar, kiracılara da iki yıl süreyle kira yardımı yapılacak.
Kiracısı olduğu konut ve/veya iş yeri yıkık, acil yıkılacak, ağır hasarlı durumda bulunanlara, borçlandırılarak konut ve/veya iş yeri verilebilir.
Depremden etkilenen bölgede, kırsal yerlerde ve köylerde yıkık, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı konut ve ahır sahibi afetzedelere ev, ahır ve ağılları bedelsiz olarak teslim edilecek. Çiftçilere belirli bir süre, mazot da dahil tarımsal girdi desteği verilecek. Çiftçilerin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan tarımsal kredi borçları ise silinecek. Tarım arazisi depremde kullanılamaz hale gelenlere bedelsiz tarım arazisi verilecek.
Depremde konutu yıkılan, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı binalarda oturan konut sahiplerinden yeni imar planlarında gösterilen alanlarda müstakil konut inşa ettirmek isteyenlere arsa tahsisi yapılacak.
Güçlendirilebileceği teknik olarak tespit edilen yapılar için hak sahiplerine uygun koşullu ve uzun vadeli finansman desteği sağlanacak.
Konutu, iş yeri yıkılan, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı hale gelen abonelerin 6 Şubat’a kadarki döneme ilişkin tahakkuk etmiş ancak tahsil edilmemiş su borçları Hazine ve Maliye Bakanlığı, mobil ve sabit telefon hatları ile internet aboneliklerinden kaynaklanan borçları ise Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bütçelerinden karşılanmak üzere silinecek.
İşini ve gelirini kaybettikleri için ödeme gücü kalmayan depremzede vatandaşların kredi kartı ve tüketici kredisi borçlarının anaparasının bakiyesi ile faizinin 100 bin liraya kadar olan kısmı silinecek.
İkameti deprem bölgesinde olan üniversite öğrencilerine burs ve ücretsiz barınma hakkı verilecek.
Deprem bölgesindeki bebekler için ailelerine, bebeğin bir yaşına kadar mama, süt ve bebek bezi desteği verilecek.
Depremde yaralanan veya sakat kalanlara, ihtiyaç duydukları her türlü protez ve iyileştirici araçlar bedelsiz sağlanacak.
Deprem bölgesindeki belediyelerin İller Bankası’na olan borçları terkin edilecek, deprem nedeniyle belediyelerin artacak kredi talebini karşılamak amacıyla İller Bankası’nın sermayesi 90 milyar liraya çıkarılacak.”
