Suriye’de 8 Aralık 2024’te yönetimi ele geçiren Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) ile, aynı tarihten itibaren ülkeyi defalarca bombalayan ve topraklarını işgal eden İsrail arasında ilk resmi temas gerçekleşti.
Görüşme, ABD arabuluculuğunda Paris’te salı günü yapıldı. HTŞ yönetiminden Dışişleri Bakanı Hasan Esad Şeybani, İsrail heyetiyle masaya oturdu.
Tarihi görüşme, HTŞ’nin resmi haber ajansı SANA tarafından duyuruldu.
GÜNDEM, SÜVEYDA VE 1974 ANLAŞMASI
SANA görüşmeleri, “Suriye’de güvenlik ve istikrarı artırmayı ve ülkenin birliği ile toprak bütünlüğünü korumayı amaçlayan diplomatik çabaların parçası” olarak tanımladı.
Habere göre görüşmenin gündeminde "güney Suriye'de düşürülmesi ve Suriye’nin iç işlerine müdahale edilmemesi", "Bölgesel istikrarı destekleyecek anlayışlara varılması", "Süveyda’daki ateşkesin gözetimi" ve "1974'te imzalanan Kuvvetlerin Ayrılması Anlaşması'nın yeniden canlandırılması" vardı.
Söz konusu anlaşma, İsrail ile Suriye arasındaki çatışmaları sona erdirmek ve iki ülke arasındaki tampon bölgeyi belirlemek amacıyla yapılmıştı. Anlaşma, söz konusu tampon bölgeye Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nün konuşlandırılmasını öngörüyordu.
Ancak İsrail, Esad yönetiminin devrilmesinin ardından 1967'den bu yana işgal altında tuttuğu Golan Tepelerinde, tampon bölgeyi ve civarındaki toprakları işgal ederek Şam'a 20 kilometre mesafeye kadar ilerleyip asker konuşlandırdı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Suriye'nin güneyindeki işgalin kalıcı olacağı mesajını verdi ve güney bölgesinin silahsızlandırılması talebinde bulundu.
Ayrıca Süveyda'daki çatışmalara 13 Temmuz'da müsahil olan İsrail, savaş uçaklarıyla Şam'da Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve Genelkurmay Başkanlığı binalarını bombaladı.
BARRACK DA KATILDI
Paris’teki görüşmede İsrail'i Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer temsil etti. ABD'nin "Suriye Valisi" gibi çalışan Ankara Büyükelçisi Thomas Barrack da görüşmede hazır bulundu. Barrack geçen ay yaptığı açıklamada, “üst düzey Suriyeli ve İsrailli yetkililerin Paris’te bir araya gelerek gerilimi düşürme çabaları kapsamında diyalog başlatmayı kabul ettiklerini” duyurmuştu.
AYNI GÜN DÜRZİLERLE DE GÖRÜŞÜLDÜ
Paris’te aynı gün Barrack, İsrail’deki Dürzilerin liderlerinden Şeyh Muvaffak Tarif ile de görüştü. Tarif’in ofisinden yapılan açıklamaya göre görüşmede Süveyda’daki durum ele alındı. Rudaw'ın haberine göre Tarif, şu talepleri gündeme getirdi:
20 Temmuz’da yürürlüğe giren ateşkes ateşkesin tam olarak sağlanması,
ABD gözetiminde güvenli kara koridoru açılarak insani yardımların ulaştırılması,
Süveyda üzerindeki kuşatmanın kaldırılması,
Kaçırılanların serbest bırakılması ve batı ile kuzey kırsalındaki köylerinden göç edenlerin geri dönüşü.
12 Ağustos’ta HTŞ'nin 'Dışişleri Bakanlığı', Ürdün ve ABD ile birlikte Süveyda’daki ateşkesi kalıcı hale getirmek için üçlü bir çalışma grubu kurulması konusunda anlaşmaya varıldığını duyurmuştu.
İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) verilerine göre, Süveyda'daki çatışmalarda çoğu Dürzi olmak üzere 1400’den fazla kişi hayatını kaybetti.