Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) sigortalı olduktan sonra ‘oyunun kuralı değiştiği’ için iş hayatına başladığında vaat edilenden daha geç emekli olacak geniş bir kitle. Her siyasi görüşten, meslekten 'üyesi' var. 8 Eylül 1999’daki düzenlemeyle emeklilikleri ertelendi.
Düzenleme yapıldığında iktidarda olmayan AKP’nin yönetiminde geri adım atılmadı. Aksine 31 Mayıs 2006’da çıkarılan 5510 sayılı kanunla nihai emeklilik yaşı 65’e kadar çıkarıldı. Muhalefetin mağduriyetlerin giderilmesine ilişkin teklifleri reddedildi. Gerekçe olarak, 'oluşacak mali yük' gösterildi.
Ekonomik krizin etkisiyle seçmen desteğini önemli ölçüde kaybeden iktidar, son dönemde EYT sorununu yeniden gündeme aldı. EYT'li sayısının, Mayıs 2022 itibariyle 4 milyon 683 bin 441 kişi olduğu belirtiliyordu.
Hükümetin başlattığı çalışmalar ve ortaya çıkan ilk bilgiler sonrası EYT'den yararlanmak isteyen kişiler, SGK'da yoğunluk oluşturdu. Doğum borçlanması, askerlik borçlanması ve hizmet birleştirme yapmak isteyen kişiler, başvuru için sıralarının gelmesini bekliyor.
Hükümetin başlattığı çalışmalar ve ortaya çıkan ilk bilgiler sonrası EYT'den yararlanmak isteyen kişiler, SGK'da yoğunluk oluşturdu. Doğum borçlanması, askerlik borçlanması ve hizmet birleştirme yapmak isteyen kişiler, başvuru için sıralarının gelmesini bekliyor.
- İşveren işten çıkmaya zorlayabilir mi?
Vergi Uzmanı Muhammet Bayram şu ifadeleri kullandı:
"EYT kapsamında kişi emekli olacaksa kişinin harekete geçmesiyle olacak. Burada kişi ilk önce SGK’ya başvurup orada işten çıkış bildirgesi alacak. Bu bildirgeyi işverene verecek. İşveren de bu kapsamda emeklilik işlemlerini yapacak. Ama işveren kişiyi emekli olmaya zorlayamaz. Emeklilik hakkını kullanma yetkisi tamamen kişinin kendisindedir. Ayrıca işveren çalışanını farklı sebeplerle ya da değil, işten çıkarabilir. Bu kapsamda kişi kıdem tazminatı almaya hak kazanır."
- Askerlik borçlanması ile EYT kapsamına girilebilir mi?
Askerlik borçlanması yasal olarak yapıldığında hem sigortalılık süresini öne çeker hem de borçlanmanın yapıldığı kadar fazla prim ödemesinin yapılmasına olanak sağlar. Bu kapsamda askerlik borçlanması ve diğer borçlanmaları yapacak kişilerin yeni yıl gelmeden bir an önce borçlanması gerekiyor. Çünkü asgari ücretin yeni yılda artmasıyla beraber borçlanma tutarları da artacaktır.
- 8/9/1999 tarihinden sonra ilk defa çalışmaya başlayan ve prim gününü dolduranlar EYT kapsamında emekli olabilecek mi?
8 Eylül 1999 tarihinden sonra işe girenler için bazı borçlanma haklarıyla beraber bu süre geriye çekilebiliyor. Bunun haricindeki diğer borçlanmalar emeklilik başlangıç süresini geriye çekmiyor.
Bunlar nelerdir? Askerlik borçlanması, doğum borçlanması, yurt dışı borçlanma, avukatların staj borçlanması, tutuklu ve hükümlü olup suçsuz olduğu anlaşılanların bu süreleri, süreli sözleşmeli personellerin ay içerisinde çalışmadığı zamanların borçlanması, siyasi olarak seçim için işten ayrılıp tekrar işine iade edilenlerin arasındaki zamanı borçlanabilir. Bu sayede emeklilik süresi 8 Eylül 1999’dan sonra olsa bile borçlanma süresince geriye çekilebilir.”
