İran Dışişleri Bakanlığı, 18 Ekim 2025 itibarıyla Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından 2015 nükleer anlaşmasını destekleyen 2231 sayılı kararın süresinin sona erdiğini duyurdu. Bakanlık, bu gelişmeyle birlikte ülkenin nükleer faaliyetlerine ilişkin hiçbir BM kısıtlamasının geçerli olmadığını savunarak, İran'ın nükleer dosyasının da BMGK gündeminden çıkarılması çağrısında bulundu.
Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, ülkeye BM yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayan 2231 sayılı BMGK kararının önceden belirlendiği üzere bugün itibarıyla resmen sona erdiği belirtildi.
Açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
"İran'ın barışçıl nükleer programına ilişkin 20 Temmuz 2015 tarihli 2231 sayılı nükleer anlaşma ve BM Güvenlik Konseyinin kararı hakkında daha önce yapılan resmi açıklamalarda ve pozisyonlarda belirtildiği üzere, bu karar kapsamında belirlenen 10 yıllık süre 18 Ekim 2025 Cumartesi günü sona erecek ve İran'ın nükleer programına ilişkin öngörülen kısıtlamalar ve ilgili mekanizmalar dâhil olmak üzere tüm hükümleri bu tarihten itibaren sona ermiş sayılacaktır."
NÜKLEER DOSYA BMGK GÜNDEMİNDEN ÇIKARILMALI
İran bu kapsamda, ülkenin nükleer dosyasının da BMGK gündeminden çıkarılması çağrısında bulundu. Açıklamada, "2231 sayılı kararın süresinin dolmasıyla birlikte, İran'ın nükleer programı, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na taraf herhangi bir nükleer silahsız devletin nükleer programı gibi ele alınmalıdır," ifadeleri kullanıldı.
Nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya'nın (E3), İran'a BM yaptırımlarını geri getirme adımı ise açıklamada eleştirildi. Bu ülkelerin "hem anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediği hem BMGK kararlarını kötü niyetle ve yasal prosedürleri gözetmeksizin kullanmaya çalıştıkları" belirtildi.
Açıklamada, Avrupa ülkelerinin BM yaptırımlarını geri getirme adımının ülkeler tarafından "herhangi bir hukuki değeri veya etkisi olduğunun düşünülmemesi gerektiği" kaydedildi.
BM YAPTIRIMLARININ GERİ GETİRİLDİĞİ SÜREÇ
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD'nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan 2015'teki nükleer anlaşmada yer verilen ve "snapback" olarak adlandırılan, İran'a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden getirme imkanına sahip mekanizmayı 28 Ağustos'ta işletme kararı almıştı.
Nükleer anlaşmanın diğer tarafları Rusya ve Çin, bu kararın "hukuken geçersiz" ve "mantıksız" olduğunu savunarak BMGK'ye ortak bir mektup göndermişti.
İran, süreci durdurmak için İsrail ve ABD'nin saldırıları sonrasında askıya aldığı denetimlerin yeniden başlamasını sağlayacak şekilde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile 9 Eylül'de Kahire'de anlaşmaya varmıştı. Ancak Avrupa ülkeleri tarafından olumlu karşılanan bu adım yeterli görülmemişti.
Tahran'a BM yaptırımlarını kaldıran 2231 sayılı BMGK kararında yer alan "snapback" mekanizmasının işletilmesinin ardından süreç, İran ile Avrupa arasında yapılan görüşmelerde sonuç çıkmayınca 28 Eylül gece yarısı sona ermiş ve İran'a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girmişti.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, 12 Eylül'de yaptığı açıklamada, ülkesinin bu durumda Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT)'ndan çekilmek dâhil adımlar atabileceğini söylemişti.