Medya ombudsmanı Faruk Bildirici reklam içerikli paylaşım yapan gazeteci Nevşin Mengü’yü Twitter üzerinden eleştirmiş ve "Bir gazeteci olarak mesleğinin güvenilirliğini bir ürünün pazarlaması için kullanması meslek ilkelerine aykırı" ifadelerini kullanmıştı. Öte yandan Mengü ise, Bildirici'ye “Benim hesap vereceğim tek mercii izleyicilerim. Sizlere self proclaimed ombudsmanlığınızda başarılar dilerim. Ne var ki patronsuz medyada gün dahi çalışmamış bir kimseden öğüt almak iş öğrenmek gibi bir niyetim yok” yanıtını vermişti.
Yaşanan bu tartışmaya katkı sunacak pek çok yazı yazıldı. Tartışmaya katkı sağlaması için sizler için kaleme alınan bu yazıları derledik:
- Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman İrvan, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Gökhan Bulut, İletişimci ve yazar Ümit Alan ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ruhdan Uzun'un konuya dair dokuz8HABER editörü Esra Tokat'a verdiği görüşlerin yer aldığı haberde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından yayımlanan Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi'ne değinilirken bir yandan da yeni medyada 'Bu maddeler yeniden tartışmaya açılmalı mı? Meslek örgütleri ne yapmalı?" sorulara yanıt aranıyor.
- Doç. Dr. Tezcan Durna'nın Medyaport'ta "Gazeteci hayatta kalmalı evet, ama tek hedefi de hayatta kalmak mı olmalı?" başlığıyla kaleme aldığı yazıda, ilkelerin korunması gerektiği kaydedilirken 'Gazeteci nasıl aç kalmaz?' sorusunu da cevaplamaya çalışıyor.
- Dr. Gökhan Bulut ise "Esnaf Gazeteci Modeli" tanımlamasıyla tartışmaya katkılarını devam ettirerek Twitter üzerinden bir bilgiseli paylaştı.
"Gazeteciler serbest çalışmanın genişlemesi ve zamanla dönüşümüyle birlikte “fatura kesme” zorunluluğuyla karşılaşıyor. Şirket kurmak, sigorta yatırmak, hizmet ve mal satmak/satın almak vb işlemleri yürütüyorlar. Fon bulma çabası ise hem mesleki hem insani aşınmaya neden oluyor. Haberin meta özelliği hiç olmadığı kadar belirgin hale gelirken gazetecinin katmanlı şekilde proleterleşmesi söz konusu oluyor. Konunun bu yönüyle de tartışılması hem mesleki hem örgütlenme hem de akademik açıdan önemli. Büyük bir tekrar-güvencesizleştirmenin eşiğindeyiz. Buna uygun bir hukuk da sermaye ve iktidar tarafından hem iş kanununda hem de diğer kanunlarda oluşturulacaktır. "Patronsuzluk" ve "bağımsız çalışma" gibi ifadeler de bu durumun meşrulaştırıcısı oluyor. Esnekleşmenin güzellemesi yapılıyordu geçmişte ama şimdi çok çeşitli zararlarını tartışıyoruz. Benzer şekilde ilerliyor bugünkü süreç de."
- "Kafamız mı basmıyor, aklımız mı almıyor?" başlığı ile bir yazı kaleme alan Ümit Kıvanç ise Faruk Bildirici’nin “gazeteci reklam yapmaz” eleştirisine, Nevşin Mengü ve Cüneyt Özdemir’in cevaplarına, yeni medya ve etik ilkelere de değindi.
http://platform24.org/yazarlar/5260/kafamiz-mi-basmiyor--aklimiz-mi-almiyor
- Journo'nun proje editörü ve IPI Başkan Yardımcısı Emre Kızılkaya da dünyadan örneklerle tartışmayı ilerlettiği "Faruk Bildirici mi, Nevşin Mengü mü haklı? Uluslararası gazetecilik ilkelerine göre yanıt belli" başlıklı bir yazı yazdı.
https://journo.com.tr/faruk-bildirici-nevsin-mengu-reklam
- Dijital pazarlama ve sosyal medya iletişimi alanında çalışmaları da olan yazar Özgür Kurtuluş da "Gazeteci Reklam Yapabilir mi?" yazısında şu ana kadar ki görüşlere de değinerek tartışmaya açılması gereken yeni sorular sordu.
https://www.demokrathaber.org/gazeteci-reklam-yapabilir-mi
- Türkiye Etik Gazetecilik Koalisyonu da paylaştığı bilgiselinde, Etik Gazetecilik Ağı (@EJNetwork) Kurucusu ve Onursal Başkanı @AidanpWhite'nin reklam ve gazetecilik konusuna dair yorumlarına yer verdi.
"Gazeteciler de hayatını kazanmak zorunda. Bu yüzden Nevşin Mengü’nün gelirine katkı sağlamak için reklama başvurmasına şaşırmadım. Ama burada etik bir zorluk var: Gazeteciliğimizi ticari promosyonlardan uzak tutmak. Bunu yapmazsak kamuoyunun gazeteciliğimize güvenini zedeleriz. Hem Instagram hem YouTube kullanan birçok insan Nevşin'in kişisel ve mesleki paylaşımları için kullandığı platformlar arasındaki ayrımı fark edemeyecek. Aldığı reklamın onun gazetecilik tarzında sunulduğunu gördüklerinde bu aslında Nevşin’in ve mesleğinin itibarına zarar verecek."
"Gazetecilerin tam olarak bağımsız olmadıklarını düşündürecek bir algı yaratması etik dışıdır. Eğer insanlar gazetecilerin bir ürün ve fikir pazarladıklarını düşünürlerse bu, yaptıkları gazeteciliğe yönelik güveni de potansiyel olarak tahrip eder. Nevşin Mengü bir risk almış. Gazeteciler sosyal medya ‘influencer’ı değildir. Bağımsızlığımızın devamı için her şeyi yapmalı ve işimizi etik bir çitle çevreleyerek korumalı; böylece insanların güvenilir, doğru ve tarafsız bir iş yaptığımızdan emin olmalarını sağlamalıyız."
- Doç. Dr. Ceren Sözeri ise "Kanalıma hoş geldiniz" başlığıyla yazdığı yazıda Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimin medyaya yansımalarından yola çıkarak gazetecilik ve reklam tartışmasına değindi.
https://www.evrensel.net/yazi/90460/kanalima-hos-geldiniz
- İletişimci yazar Ümit Alan, "Gazeteci reklam yapar mı?’ tartışması üzerine" yazısında "Yeni etik standartlar ve belki gazeteci tanımının haricinde yeni mesleki tanımlamalar gerekiyor" diyerek tartışmaya katkısını sunmaya devam ediyor.
https://www.birgun.net/haber/gazeteci-reklam-yapar-mi-tartismasi-uzerine-378665
- "Influencer gazeteciliği’ ya da ‘Devir değişti beybaba!" başlığı yazısında Dağhan Irak, Nevşin Mengü'nün tutumunu da eleştirerek yeni nesil gazetecilik oluşumlarına değindi ve "Mevzu uzun; daha ilkesel bazda tartışmaya devam edeceğim" dedi.
https://www.diken.com.tr/influencer-gazeteciligi-ya-da-devir-degisti-beybaba/
- K24 ise devam eden tartışmayı geniş bir perspektiften değerlendirmek için "K24 arşivinden bir yazı" notuyla Emre Tansu Keten'in 2021'de yazdığı "Medyada tekno-çözümcü bir akım: girişimci gazetecilik" yazısını paylaştı.
https://t24.com.tr/k24/yazi/medyada-tekno-cozumcu-bir-akim-girisimci-gazetecilik,3057
- Bahadır Özgür ise "Ben reklamdan ziyade ürünü merak ettim. Çünkü toplum sağlığı söz konusu. Onu tanıtan gazetecinin sorumluluğu olur mu?" diyerek gazetecinin 'ilaç reklamı' yapmasının halk sağlığına vereceği zarara değindi.
"Gazeteci Nevşin Mengü'nün vitamin reklamı tartışılıyor. Ben reklamdan ziyade ürünü merak ettim. Çünkü toplum sağlığı söz konusu. Peki firma ürünü yanıltıcı şekilde pazarlıyorsa, onu tanıtan gazetecinin de sorumluluğu olur mu? Bakın o ürünlerle ilgili nasıl soruşturmalar var:
Mengü'nün tanıttığı C vitamini, Bayer'e ait Redoxon markalı ürünün "pro" kelimesi eklenmiş çeşidi. Daha önce bu marka Ticaret Bakanlığı'na şikayet edilmiş. Gerekçe yanıltıcı bilgilerle radyoda reklam yapmak. Pek çok yasa ve yönetmeliğe aykırı bulunup cezası verilmiş.
Konuyu araştırırken Nevşin Mengü'nün bir başka takviye edici gıda/vitamin reklamını daha yaptığına rastladım. Belki adı izinsiz kullanılmıştır, bilemedim. Bu firma Saffoods Gıda Sanayii. İnternet sitesinde "Nevşin Mengü'nün seçtiği ürünler" diye bir kategorisi bulunuyor.
Bu firmanın ürünleri hakkında da Ticaret Bakanlığı 2020'de soruşturma açmış. Nedeni "saf" ve "GDO'suz" ibarelerini kullanması. Bakanlık bunun yanıltıcı ve pek çok yasal düzenlemeye aykırı olduğuna karar verip, reklam durdurma cezası kesmiş."
https://twitter.com/bahadir_ozgr/status/1497993095346012160?s=20&t=Uup9UifvZ1NSF1tNwJdMgw
- Nevşin Mengü ise devam eden tartışmalara dair, Bahadır Özgür'e "Ben bu ürünler için para almak şöyle dursun, para verip satın alıyorum. Arada da züber bar yiyorum, instagrama da koyuyorum, haklarında şikayet dilekçesi falan var mı kontrol edemedim, artık kusura bakmazsınız" yanıtını verdi.
https://twitter.com/nevsinmengu/status/1498109771991429124?s=20&t=A6hMzL9Bm9Q9WHUR75vo4Q
- "Her şey gazetecilikse ne gazetecilik değildir? Sanırım bu sorunun yeridir" diyerek tartışmayı ilerleten GDr. Gökhan Bulut, "Gazeteciliğin ne olduğu sorusuna yanıt bulmak giderek zorlaşıyor. Tüm “içerik üretimleri” ve kendi değerindeki iddialar gazeteciliğin içine alınıyor. En basit ilkeler “değişim” retoriğiyle kurban ediliyor" ifadelerine yer verdi.
https://twitter.com/gokhanbulutgb/status/1498228487571783685?s=20&t=A6hMzL9Bm9Q9WHUR75vo4Q
NE OLMUŞTU?
Bildirici paylaşımında “Nevşin Mengü, örtülü reklam yerine artık “#işbirliği etiketi de ekleyerek açıkça reklam yapmaya başlamış. Instagram hesabında bir vitamin desteğinin reklamını yapıyor. Bir gazeteci olarak mesleğinin güvenilirliğini bir ürünün pazarlaması için kullanması meslek ilkelerine aykırı” ifadelerini kullandı.
Nevşin Mengü, örtülü reklam yerine artık "#işbirliği etiketi de ekleyerek açıkça reklam yapmaya başlamış. Instagram hesabında bir vitamin desteğinin reklamını yapıyor. Bir gazeteci olarak mesleğinin güvenilirliğini bir ürünün pazarlaması için kullanması meslek ilkelerine aykırı. pic.twitter.com/u4xu3ahJjZ
— Faruk Bildirici (@farukbildirici) February 23, 2022
"PATRONSUZ MEDYADA GÜN DAHİ ÇALIŞMAMIŞ BİR KİMSEDEN ÖĞÜT ALMAK, İŞ ÖĞRENMEK GİBİ NİYETİM YOK"
Bildirici'nini eleştirisine yanıt veren Mengü ise, "Faruk bey, tebrik ederim bu tartışma vesilesiyle hiç okunmadığınız kadar okundunuz. Kendi kendinizi etik polisi ve standart koyucu olarak atadığınızı anlıyorum. Benim hesap vereceğim tek mercii izleyicilerim. Sizlere self proclaimed ombudsmanlığınızda başarılar dilerim. Ne var ki patronsuz medyada gün dahi çalışmamış bir kimseden öğüt almak iş öğrenmek gibi bir niyetim yok. Olgun erkekler olarak kurduğunuz fildişi kuleleriniz yıkıldığı için üzgünüm. Kolaylıklar dilerim" dedi.
Faruk bey, tebrik ederim bu tartışma vesilesiyle hiç okunmadığınız kadar okundunuz. Kendi kendinizi etik polisi ve standart koyucu olarak atadığınızı anlıyorum. Benim hesap vereceğim tek mercii izleyicilerim. Sizlere self proclaimed ombudsmanlığınızda başarılar dilerim.
— nevsin mengu (@nevsinmengu) February 23, 202
