TBMM Genel Kurulu’nda bugün başlayan ve 21 Aralık Pazar günü tamamlanacak olan bütçe görüşmeleri, muhalefetin sert eleştirileri gölgesinde geçecek. Hazırlanan analiz; 2026 bütçesinin emekçiden alıp sermayeye, yatırımdan alıp faize aktaran yapısını gözler önüne seriyor.

İşte 10 temel soruda 2026 bütçesinin röntgeni:

1. Aslan Payı Faize ve Sermaye Transferine

2026 bütçesinde harcama kalemleri içinde en dikkat çekici artış "sermaye transferleri" ve "faiz giderlerinde" yaşandı.

  • Sermaye Transferleri: Çoğu özelleştirme tehdidi altında olan ve Varlık Fonu bünyesinde bulunan KİT’ler (Çaykur, THY, VakıfBank, BOTAŞ) bu kalemden fonlanacak.

  • Faiz Giderleri: 2025’e göre 791,6 milyar TL artışla 2,7 trilyon TL’ye ulaşacak. Faiz ödemeleri bir yılda yüzde 40,6 artarak bütçenin yüzde 14,5’ine denk gelecek.

2. Kemer Sıkma Politikası Kime Yaradı?

Uygulanan ekonomik program ve yüksek faiz politikası, Türkiye'yi en yüksek faiz veren ülkeler ligine taşıdı. Sıcak para girişini teşvik eden bu model, bütçeden uluslararası sermayeye devasa bir kaynak transferine dönüştü. Sanayi sermayesi kârını korumak için ücretleri baskılarken, bütçede eğitim ve sağlık gibi sosyal harcamalar kısıldı.

3. Vergi Yükü Yine Emekçinin Sırtında

Vergi adaletsizliği 2026 bütçesinde de kendini gösterdi. 2025’te şirketlerden toplanması hedeflenen Kurumlar Vergisi tahsilatı hedefin çok gerisinde kalırken (ilk 10 ayda gerçekleşme oranı %53), 2026 bütçesinde yük yine dolaylı vergilere bindi:

  • Dolaylı Vergiler (KDV, ÖTV vb.): %61,69

  • Doğrudan Vergiler: %37,22

4. Sermayeye 3,6 Trilyonluk "Vergi Affı"

Emekçinin vergi yükü artarken, sermayeye yönelik "vergi harcaması" (vazgeçilen vergi geliri) adı altındaki teşvikler devasa boyutlara ulaştı. Bütçede tam 3 trilyon 597 milyar TL vergi gelirinden vazgeçilerek sermayeye yüzde 19 oranında avantaj sağlandı.

5. Garantili Projelere (KÖİ) Milyarlar Akacak

Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri bütçeyi delmeye devam ediyor. Sadece Karayolları ve Ulaştırma Bakanlığı projeleri için 101,8 milyar TL ödenek ayrıldı. Diğer projelerle birlikte KÖİ faturası 2026’da 238 milyar TL’yi bulacak.

6. Sağlık Bütçesi Şehir Hastanelerine Gidiyor

Sağlık Bakanlığı'na ayrılan 1 trilyon 474 milyar TL’lik bütçe, enflasyondan arındırıldığında reel olarak sadece yüzde 4 büyüdü.

  • Bütçenin %63’ü zorunlu personel giderlerine ayrıldı.

  • Koruyucu sağlık hizmetlerinin payı %27,54’te kaldı.

  • 18 şehir hastanesini işleten şirketlere kira ve hizmet bedeli olarak en az 136 milyar TL ödenecek.

7. Eğitimde Yatırım Yok, Kaynak Personele

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bütçesi 1 trilyon 943 milyar TL olsa da, bu rakamın %83’ü personel maaşlarına gidiyor. Okul yapımı ve onarımı için ayrılan pay %15,26’da kalırken, bütçenin %1,98’i dini vakıf ve derneklere aktarılacak. MEB bütçesinin genel bütçeye oranı ise uluslararası standartların altına inerek %11,2’ye geriledi.

8. Sosyal Yardımlarda "Tasarruf" Dönemi

Evrensel'in tablosuna göre; faiz giderlerinin payı artarken, cari transferlerde (yaşlı, engelli, dul-yetim aylıkları vb.) daralma yaşandı. Cari transferlerin payı %43,26’dan %39,93’e düştü. Okul dışında kalan çocuk sayısının 1,5 milyonu aştığı bir dönemde sosyal yardımların kısılması dikkat çekti.

9. Sendikalar ve Halk Yok Sayıldı

Bütçe hazırlık sürecinde KESK ve DİSK gibi işçi sendikalarının "halk için bütçe" talepleri görmezden gelindi. Cumhur İttifakı, bütçeyi sermaye çevrelerinin beklentileri doğrultusunda şekillendirdi.

10. Meclis Maratonu Nasıl İşleyecek?

Genel Kurul’daki görüşmeler bugünden itibaren kesintisiz 14 gün sürecek. Meclis’e ziyaretçi yasağının uygulandığı bu süreç, 21 Aralık Pazar günü yapılacak oylama ile sona erecek. Bütçenin, komisyondan geldiği şekliyle yasalaşması bekleniyor.

Kaynak: Evrensel