Yazan: CRISTIANA BEDEI

Çeviren: Sebla Küçük

Yayınlanmamak kaydıyla (off-the-record) verilen bilgi kavramı, haber kaynakları, kamuoyu ve gazeteciler için kafa karıştırıcı olabilir. Bu durum, tehlikeli yanlış anlaşılmalara yol açabilir ve genellikle işin içinde korunması gereken hassas bilgiler söz konusudur.

Dr. Suelette Dreyfus bir gazeteci ve aynı zamanda Melbourne Üniversitesi’nde siber güvenlik ve gizlilik alanında araştırmacı. Dreyfus, muhbirlerle çalışmaya ilişkin Perugia İlkeleri‘nin yazarlarından biridir. Dreyfus’a göre yayınlanmamak kaydıyla verilen bilgi, “haber kaynağının onayı olmaksızın yayınlanamayacak olan bilgi” anlamına gelir.

Dreyfus, “Böyle durumlarda bilgiyi farklı kaynaklardan doğrulamam gerektiğini bilirim. Ayrıca kaynaktan yapılan alıntıların kesinlikle doğru şekilde aktarılması gerektiğinin farkında olmam ve karmaşık bir konuyu daha net bir şekilde anlamam için bana bu bilginin verildiğini bilirim” diyor.

Serbest gazeteci ve İsviçre’deki Università della Svizzera Italiana’da Medya ve Gazetecilik Enstitüsü’nde öğretim görevlisi olan Philip di Salvo, dijital güvenlik ve gözetleme konusunda uzman. Di Salvo, “off-the-record” olarak verilen bilgilerin genellikle gazetecilere, hiçbir şekilde yayınlanmaması kaydıyla verildiğini belirtiyor. Di Salvo, meslektaşlarının off-the-record bilgileri yayınlamaktan kaçınmasını öneriyor zira bazı kaynaklar haberleri maniple etmek için bilgi sızdırabiliyor.

Dreyfus’a göre, off-the-record bilgi paylaşmada en sık görülen senaryo, bir kurumun içinden bir kişinin gazetecilerle temas kurarak, gazetecilerin özellikle daha geniş kapsamlı araştırmalarda çok iyi anlayamadığı bir konuda hassas bilgi paylaşmak istemesidir.

Dreyfus, “Bu, devasa bir özgün haber olabilir veya bir eylemin ardında bilinmeyen gizli bir elin olması gibi, mevcut bir haberin farklı bir yönü veya alt metni olabilir” diyor. 

Bu materyallerle ilgili üç önemli habercilik sorunu vardır: Birincisi, hangi bilgilerin kullanılabileceği ve kaynağa atfedilebileceği konusunda pazarlık etme; ikinci olarak, verileri güvenli şekilde saklama; üçüncü olarak da haber kaynağı risk altındaysa, kişiye internette veri ve iletişim güvenliği konusunda bilgi edinmesi için temel bir eğitim verme.

Dreyfus, “Bu iş bir saatinizi veya biraz daha fazla vaktinizi alabilir ve kaynağınızın asabileşmesine neden olabilir.  Ama bunu yapmak önemlidir. Özellikle günümüzde bu iş, kaynağınızı korumanın bir parçasıdır” diyor.

Dijital çağda haber kaynağını korumak karmaşık bir meseledir ve Di Salvo’ya göre, gazetecinin karşısındaki tehdidin biçimine bağlı olarak değişebilir. Di Salvo, “Bir bölgedeki yolsuzluk olayını araştıran birinin karşısındaki güvenlik tehdidi, istihbarattaki bir muhbirden bilgi alan bir muhabirin karşısındaki güvenlik tehdidinden çok farklıdır” diyor.

Her durumda, potansiyel risklerin farkında olmak ve temkinli hareket etmek önemli. İşte size iki uzmanda bazı tavsiyeler:

“Off-the-record” ibaresinin anlamını tanımlayın ve değerlendirin

“Off-the-record” sohbetler söz konusu olduğunda, kaynağınızla, özellikle misilleme amaçlı bir saldırıya maruz kalabilecek hassas konumdaki bir kişiyse, en baştan açık bir mutabakat sağlamak önemlidir.

Di Salvo, “Örneğin, yakın ve uzun bir geçmişe dayanan bir ilişkiniz olan gizli bir kaynak, olaya göre yayınlanabilecek bilgi ile yayınlanmayacak bilgi arasında ayrım yapabilir” diyor.

Buradaki en büyük zorluk, bilginin size neden verildiğini ve neden yayınlanmasının istenmediğini anlamaktır. Kaynaklar siyasi veya şahsi menfaatleri için bilgi sızdırabilir ve bilginin iyi niyetle mi verildiğini yoksa taraflı bir mesajın haber aracılığıyla herkese duyurulması için mi size aktarıldığını anlamak önemlidir.

İŞLEMİNİZİ ŞİFRELİ OLARAK YAPIN

Şifreleme, hassas bilgileri güvenli şekilde saklamanın en iyi yollarından biridir. Dreyfus ve Di Salvo, telefonda Signal adlı mesajlaşma uygulamasının kullanılmasını öneriyor.

Di Salvo, “[Signal] haberleşmelerinizi yabancı gözlerden koruyor ve sadece kaynağın ve gazetecinin cihazlarından bilgiye erişilebiliyor. Cihaz üreticisi bile bilgilere erişemiyor” diyor.

Dreyfus, internet üzerinden sohbet için bir seçenek olarak masaüstü için Ricochet IM uygulamasını tavsiye ediyor. “Uygulama Tor [yazılımını] kullanıyor. Tam bir anonimlik sağlamıyor ancak hiç kullanmamanızdan iyidir” diyor.

Dreyfus, hassas kaynaklarla sosyal medya aracılığıyla, özel mesajlaşma üzerinden bile olsa konuşmamanız gerektiği konusunda uyarıyor.

GlobalLeaks ve SecureDrop gibi muhbirlik platformları da olası bir çözüm olabilir ve Di Salvo’ya göre İngiltere ve Amerika’daki neredeyse tüm haber kuruluşları bu platformları kullanıyor.

Di Salvo, “Bu platformlarda medya kuruluşları çevrimiçi dosya paylaşma kutuları oluşturabiliyor ve kaynaklar, muhbirler, Tor koruması sayesinde, anonim olarak bilgileri paylaşabiliyor” diyor.

VERİLERİ GÜVENLİ BİÇİMDE KULLANIN

Dreyfus, verilerinizi şifreli olarak saklamanızı, hassas haberlerle ilgili elle tutulmuş notları metin dosyalarına aktarmanızı ve bunları da şifrelemenizi öneriyor. Dreyfus, “Uluslararası sınırları geçerken telefonunuzun, tabletinizin ve [bilgisayarınızın] güçlü bir parolayla tam olarak şifrelenmiş olduğundan emin olun” diye ekliyor. 

Ayrıca, bir kaynak sizden verilerin silinmesini istediğinde veya siz verileri silmenin doğru olacağına karar verdiğinizde, silme işlemini güvenli şekilde yapın. Dreyfus, “Silmek sadece dosyayı masaüstündeki geri dönüşüm kutusuna taşıyıp sonra ‘Geri dönüşüm kutusunu boşalt’a tıklamak demek değildir. Silme işlemini doğru şekilde yapmak için biraz araştırma yapmak gerekir. Ayrıca hassas bilgileri silmek için bir sabit diski fiziksel olarak imha etmeniz gerekebilir” diyor.

Sorumlu davranın, kendinizin ve kaynağınızın maruz kalabileceği riskleri değerlendirin ve buna göre hareket edin.

Yazıdaki ana görsel Unsplash tarafından LinkedIn Sales Navigator aracılığıyla CC lisansına tabidir.