Yazan: SHERRY RICCHIARDI

Çeviren: Sebla Küçük

Gazeteciler sık sık haberlerine güvenilirlik ve derinlik kazandırmak için bilimsel çalışmalara ve raporlara başvurur.  Genellikle bu yöntem işe yarar – elbette verilen bilgiler taraflı veya eksik değilse.

Burada karşımıza bazı sorular Medya ekle çıkar: Medya çalışanları iyi veriyi kötü veriden nasıl ayırt eder? Kalitesiz veya kendi amacına hizmet eden araştırmaların tuzağına düşmekten nasıl kaçınırız? Tehlike işaretleri nelerdir?

Bir gazeteci, bilimsel metodolojinin ve istatistiki analizin şifrelerini çözmede uzman olmayabilir ancak gerçeğe yaklaşmak için belli bir sorgulama hattını nasıl izleyeceğimizi biliriz.

Gazetecinin Kaynağı (JR) web sitesinde yer alan iki yazı, kaliteli araştırmalarla şaibeli araştırmaları birbirinden ayırt etmemize yardımcı oluyor. Her iki yazı da bir muhabirin kendi haberlerinde yayınladığı verilerin doğruluğuyla ilgili ortadan kaybolmayan şüpheleri sonucunda yazıldı.

JR web sitesinin yazı işleri müdürü Denise-Marie Ordway “Raporları ve araştırmaları seçerken temkinli davransam da sık sık kötü bir araştırma kullanmaktan, örneğin eksik bir analize dayalı bir metin seçmekten kaygılanıyordum” dedi. Proje, Carnegie-Knight Gazetecilik Eğitiminin Geleceği için İnisiyatif’in bir parçası.

Ordway, “Gazeteciler, hükümetlerin açıkladıkları bütçelere ve yasama politikalarına nasıl eleştirel bakıyorlarsa, araştırmalara da aynı gözle bakmalı” dedi. Ordway bu yıl, “İyi araştırma kötü araştırmadan nasıl ayırt edilir: Sorulması gereken 13 soru” adlı yazıyı yayınladı. Gazetecilerin düşünmesi gereken standartlar arasında şunlar yer alıyor:

  • Bu araştırma hakem tarafından değerlendirilmiş mi? Hakemli bir dergide yayınlanmış bir çalışma her zaman nitelikli araştırmacılardan oluşan küçük bir ekip tarafından ayrıntılı olarak incelenir. Hakemlik süreci, eksiklikleri olsa da kalite kontrol için tasarlanmıştır.
  • Çalışma nitelikli bir akademik dergide mi yayınlanmış? Nitelikli dergilerde kaliteli araştırmaların yayınlanma ihtimali daha yüksektir. Bu dergilerin hakemlik süreci daha sıkıdır.
  • Araştırmanın mali desteği nereden gelmiş? Akademik dergilerde yayınlanan çalışmaların yazarları, fon kaynaklarını açıklamak zorundadır. Ulusal Bilim Vakfı (National Science Foundation) gibi kuruluşların fon sağladığı çalışmalar daha güvenilirdir çünkü bu fonlama süreci, çok ayrıntılı bir hakemlik sürecine tabi tutulur.
  • Yazarın akademik geçmişi nedir? Yazarların nerede çalıştığını ve kaç yayın yaptığını bilmek, bir çalışma alanındaki uzmanlıklarını değerlendirmenize yardımcı olabilir.
  • Yazarların bir çıkar çatışması var mı? Bir araştırmanın bulgularından menfaat sağlayabilecek kişiler veya kuruluşları tarafından yapılan araştırmalara temkinli yaklaşın.
  • Çalışma bir anketin sonucuna mı dayanıyor? Anket çalışmalarında katılımcılar rastgele seçilmezse, sonuçlar taraflı olabilir. Katılımcıların kendi seçimine dayalı olarak düzenlenen anketler konusunda dikkatli olun; örn. internet üzerinden yapılan anketler.

Ordway ayrıca araştırma yapma konusunda The Philadelphia Inquirer ve Orlando Sentinel gibi kurumlarda geçirdiği kariyerinde “keşke daha önce öğrenseydim” dediği 10 şeyi yazdı. Ordway, Harvard Üniversitesi’nde bir Nieman Fellow programı üyesi ve Ulusal Eğitim Yazarları Derneği’nin danışma kurulunda görev yapıyor.

Ordway, bir habere bağlam katmak veya bir iddiayı teyit etmek için en iyi verilerin nasıl seçileceği konusunda pratik, kolay uygulanabilecek ipuçları paylaştı. Ordway’in listesinde şunlar yer alıyor:

  • İyi bir araştırma bulmak için Google’da genel bir arama yapmak en iyi yol değildir: Hakemli dergilerde yayınlanan araştırmalar arasında arama yapabildiğiniz Google Scholar (Google Akademik) daha bir kaynaktır. Diğer faydalı kaynaklar şunlardır: PubMedMicrosoft AcademicPLOS ve National Bureau of Economic Research (Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu).
  • Araştırmacılara genelde kolay ulaşılabilir ve araştırmacılar çalışmalarından bahsetmeyi severler. Ordway, “Araştırmacıların telefonlara kıyasla e-postalara daha hızlı yanıt verdiğini fark ettik” diye yazdı. “Ayrıca çalışmalarının ücretsiz kopyalarını sizinle paylaşabilirler veya bunlara nasıl ücretsiz olarak ulaşabileceğinizi size söyleyebilirler.”
  • Gazeteci olarak, veri analizi konusunda kafa karışıklığı yaşıyorsanız ve istatistik veya araştırma yöntemleri konusunda güçlü bir bilgiye sahip değilseniz, bilgisi olan birinden yardım isteyin. Birçok araştırmacı gazetecilere araştırma bulgularını doğru şekilde aktarma konusunda yardımcı olmayı ister.
  • Araştırmanın özet kısmında fazla zaman harcamayın. Kilit bulgular konusunda bilgi bulabileceğiniz yerler: 1) “bulgular” bölümü; genellikle araştırma makalesinin ortasında bulunur, 2) “tartışma” veya “sonuçlar” bölümü; genellikle makalenin sonunda bulunur ve bulguların bir özetini içerir.

Günümüzde baş döndüren bir hızla çalışan medya ortamında, bilimsel çalışmaları nasıl değerlendirmek gerektiğini bilmek, diğer önemli bir amaca da hizmet ediyor.

Ordway, “Bana kalırsa kaliteli araştırma, gazeteciler için bilgi kirliliği ve sahte haberlerle mücadele etmenin bir yolu olabilir. Bir araştırmayı gördüğümüz an kötü olup olmadığını anlayabilmemiz çok önemli” dedi. “Esasen keşke bu ipuçlarını birisi bana 15 yıl önce verseydi.”

Yazıdaki görsel Flickr tarafındanLeo Hidalgoaracılığıyla CC lisansına tabidir.