Haber: ESRA TOKAT
Türkiye 2022 yılına çok ciddi oranlarda yapılan zamlarla başladı. Son olarak yüzde 127’ye varan zamlar karşısında ise esnaf isyan etti. Konuştuğumuz işletmeciler kendilerine gelen elektrik faturalarının öncesine göre yaklaşık 3 katı kadar fazla geldiğini aktardılar. Faturaları artık ödeyemeyecek noktaya geldiklerini vurgulayan işletmeciler bir an önce konuya dair çözüm talep ettiler.
“BİR BOKS MAÇINI DÜŞÜNÜN BİZ ŞU AN İŞLETMECİLER OLARAK YERDEYİZ”
Ankara’da 29 yıldır tekel bayii işletmecisi olan Ahmet Doğan*, geçtiğimiz aylarda ortalama 300 lira civarında elektrik faturası geldiğini ancak son gelen elektrik faturasının 1000 lirayı aştığını kaydederek, “Saat 22.00 yasakları, alkoldeki artışlar, hayat pahalılığı en son elektrik. Bir boks maçını düşünün biz esnaflar, işletmeciler olarak şu an yerdeyiz. Bir süre sonra mevcut esnafların yarısından fazlası emin olun ayağa kalkamayacak” ifadelerini kullandı.
“SON ZAM TAM ANLAMIYLA BİZİ BİTİRDİ”
“Artık bu son zam tam anlamıyla bizi bitirdi” diyen Doğan sözlerine şöyle devam etti:
“Mesela ben 2 senedir dondurma satmıyorum. Çünkü sezonda sattığın dondurmanın getirdiği ücret ile yaktığım elektrik faturası neredeyse kurtarmıyor. Bu saatten sonra da zaten birçok insan satmaz dondurmayı. Onu geçtim biz tekel bayiiyiz, burada alkollü içecek dolapları var. Bunlar çok ciddi maliyet getiriyor. Bir yandan elektrik arttı bir yandan da alkol fiyatı yükseldiğinden dolayı alkol satışı düştü. Yani iki taraftan da ayağımız kırıldı.”
“BİZ NE SATACAĞIZ DA BU MALİYETİ KARŞILAYACAĞIZ”
“Ayda 250,300 en fazla 400 lira gelen elektrik faturaları 1000 liraları geçti. Burası 20 metrekare bir dükkan, iki tane alkollü içecek dolabı, 1 tane de su ve diğer meşrubat dolabı var. Onun dışında hiçbir şey yok. Klima bile yok. Şimdi biz ne satacağız da bu maliyeti karşılayacağız?”
“YAŞAM HAKKINA MÜDAHALEDİR”
İş yeri dışında evine gelen faturala da değinen Doğan, “Askerde her yerde lüzumsuzsa söndür yazardı. Şimdi evdeki tüm ışıkları bir görevmiş gibi kapatıyoruz. Isınmak bir lüks değildir, haktır ancak şimdi ısınmayı minimize ediyoruz. İnsanlar pijamalarıyla evlerinde oturamıyor mutlaka kat kat giyiniyor. Bu bir yaşam hakkına ve yaşam standardına müdahaledir” diyerek konuşmasını sonlandırdı.
“BU GELEN FATURALARI KARŞILAMAMIZ ÇOK ZOR”
Ankara’nın Çankaya ilçesinde kafe-bar işletmeciliği yapan Harun Çetin*, yılbaşından önce ortalama 6 bin civarında gelen elektrik faturasının zamların ardından 14 bin liradan fazla geldiğini belirterek, “Yüzde yüzden fazla bir artış var. Bu gelen faturaları karşılama ihtimalimiz çok zor” dedi.
“İÇKİYE YAPILAN ZAM ÇOK ZOR DURUMA SOKTU”
İçki fiyatlarındaki artışın da kafe-bar işletmecilerini oldukça zor duruma soktuğunun altını çizen Çetin, “Yılbaşından sonraki yüzde 45 oranında zamlarla beraber maliyet çok ciddi yükseldi. Biz bunu tam anlamıyla müşteriye yansıtamıyoruz çünkü bugün 40 liraya kimse bira içecek halde değil. Bunun üstüne faturaların her biri ikişer kat geldi. Herkes görüyor bunu; fiyatlar çok yüksek alınan kar marjı çok düşük, gelen faturalar ve giderler ise iki katı” sözleriyle duruma tepki gösterdi.
“SABAH AKŞAM DÜKKANDAYIM, EVE GELEN FATURALAR YİNE DE 2 KATINDAN FAZLA”
“Evde kalıyorum ama sabah akşam dükkanda olduğum için evi neredeyse kullanmıyorum” diyerek işletmesi dışında evine gelen faturaların da ciddi bir artış gösterdiğini belirten Çetin, “Kombi en düşükte yani 35 derecede açık. Aralık ayında 380 lira gelen doğalgaz faturası ocak ayında 700 küsür lira geldi yine 35 derecede yanmasına rağmen. Elektrik ise 180 lira gelirken bu ay 430 lira geldi. Buzdolabı, çamaşır makinesi ve bir de eve gidersek telefonumuzu sarj ediyoruz. Onun dışında lamba bile açmıyoruz, adam akıllı elektronik eşya bile kullanmıyoruz ancak buna rağmen tüm faturalar 2 katından daha fazla geldi” diyerek konuşmasına son verdi.
“KİRAYA YAKIN ELEKTRİK FATURASI GELDİ”
Ankara’nın Çankaya ilçesinde bulunan Kızılay’da bir diğer kafe-bar işletmecisi olan Ahmet Kara* da, neredeyse kiraya yakın faturanın geldiğini belirtti ve “Bize önceden elektrik faturası 500-600 lira gelirken ocak ayında 1500 lira geldi, en son gelen fatura ise nerdeyse 3 katından da fazla yani 2.300 lira civarında. Neredeyse kiraya yakın fatura geldi. Biz bu faturaları ödeme konusunda gerçekten sıkıntı yaşıyoruz. Sadece bize ait değil bu durum, bütün esnaflar aynı durumda” ifadelerine yer verdi.
“BU ZAMLAR VATANDAŞ VE ESNAF İÇİN ELEKTRİK FACİASI GİBİ OLDU”
“Bu zamlar vatandaş ve esnaf için elektrik faciası gibi oldu” diyerek isyan eden Kara, “Türkiye çapında bir tepki var. Yeni düzenlemelerin olmasını herkes bekliyor. Ufak indirimler insanları rahatlatmaz çünkü bir anda faturalar 3 katına çıktı. Bunun bir sebebi olmalı. Sebebi nedir de bu kadar artıyor?” dedi.
“ZARARINA SATIŞ YAPIYORUZ”
Öte yandan içki fiyatlarındaki zamlar nedeniyle mecburen zararına satış yaptıklarını kaydeden Kara, “Biz şimdi kampanyaya girdik. Para kazanma peşinde değil de müşteriyi tutma peşindeyiz. Çünkü bu dükkanın yürümesi lazım. Gerçekten neredeyse market fiyatına verme noktasındayız. Bu bizi zorluyor tabii ama mecbur kalıyoruz. Biz de isteriz dükkanın belli bir karı olsun ama burada müşteriye daha fazla getiri sağlamaya çalışacağız. Bunun başka yolu yok” diye konuştu.
“ELEKTRİK FATURASI BÖYLE GELDİĞİ SÜRECE GELECEĞİMİZ KARANLIK”
“Elektrik faturası böyle geldiği sürece geleceğimiz karanlık” diyen Kara sözlerine şöyle son verdi:
“Karanlıkta kalacağız. Gerçekten çok sıkıntılı bir durum, hele ki kış aylarında elektriği mecbur ısıtmak için kullanıyorsun, havalandırmak için kullanıyorsun, bu bizim elimizde olan bir şey değil. Sonuçta insanların maaşlarına bu kadar zam gelmedi. Madem öyle maaş zamlarını elektriğe bağlasınlar. Elektriğe ne kadar zam gelirse maaşlar da o kadar zamlansın, hiç kimse şikayet etmez.”
"MADDİ VE MANEVİ ÇÖKÜŞE SÜRÜKLÜYOR"
Ankara’da kafe işletmeciliği yapan Haluk Kaya* ise geçtiğimiz ay 2.400 lira gelen elektrik faturasının bu ay 3.700 geldiğini ve giderek de katlanacağını söyleyerek, “Elektrik ve doğalgaz faturalarındaki artış hem iş yerine hem de evimizdeki duruma yansıyor, maddi ve manevi bizi çöküşe sürüklüyor. Bundan çok şikayetçiyiz. Geçimimiz iyice zorlaştı” ifadelerini kullandı.
"ESNAF KEPENK KAPATABİLİR"
Kaya, “Zamlarla beraber bütün işletmeciler ve esnaflar faturaları ödemekte zorluk yaşayacak, bunun sonucunda da kepenk kapatmaya gidilebilir. Bunun biran önce çağrısına bakılması lazım” çağrısında bulunarak sözlerine son verdi.
NE OLMUŞTU?
Türkiye 2022 yılına çok ciddi oranlarda yapılan zamlarla başladı. 2019 ile 2021 ilk yarılarını kapsayan 2 yıllık dönemde Türkiye’de elektrik fiyatları yüzde 47,4 artarken doğal gaz fiyatları da yüzde 42,3 yükseldi. Aralık 2021-Ocak 2022 döneminde ise yüzde 127’ye kadar yükselen fahiş zamlar söz konusu. Ardı arkası kesilmeyen zamlara her gün bir yenisi daha eklenirken esnaf da duruma tepki gösteriyor.
Konuya dair DW Türkçeye açıklamalarda bulunan Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken ise "Şikayetler sabahtan akşama kadar devam ediyor. Türkiye'nin her köşesinden esnaflar mail atıp telefon açıyor. Esnaf ciddi anlamda zorlanıyor. Çoğu esnaf kapanmamak için bizden çözüm bekliyor. Bu şartlarda işletmeyi ayakta tutabilmek mümkün değil" dedi.
