2019 yılı, bir gazetecinin halka doğru bilgiyi ulaştırma çabasına soruşturma açılmasıyla başladı. Bülent Şık hakkında kanserojen ürünleri haber yaptığı gerekçesiyle henüz 2 Ocak’ta dava açıldı. Yılın ilk üç ayında Barış İçin Akademisyenler metnine imza atan akademisyenlere hapis kararları peşi sıra gelirken başarılı bir gazetecilik örneği olan Paradise Papers belgelerini haberleştiren Pelin Ünker de Türkiye'deki basına yönelik baskılardan nasibini aldı. Gazeteci Ünker hakkında iki ayrı davada tazminata ve hapse hükmedildi.

Yılın ilk çeyreği, yani Ocak Şubat ve Mart ayları basına yönelik kıskacın amansızca sürdüğü bir dönem olarak geçildi. Seçimler, baskıları azaltmazken Türkiye, ifade özgürlüğünün boğulduğu bir ortamda 31 Mart seçimlerine gitti. İlk üç ay öne çıkan basın ve ifade özgürlüğüne yönelik ihlaller şöyle sıralanıyor:

BÜLENT ŞIK’A KANSERLİ ÜRÜNLERİ AÇIKLAMAKTAN DAVA

Bülent Şık hakkında Cumhuriyet Gazetesi’nde yayınlanan “Türkiye’yi kanser eden ürünleri devlet gizledi, biz açıklıyoruz! İşte zehir listesi” başlıklı yazı dizisi nedeniyle henüz yılın başında; 2 Ocak’ta 5 yıldan 12 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. Sağlık Bakanlığınca yürütülen ve Türkiye’de kanser vakalarının sık görüldüğü bölgelerde bulunan kanser yapıcı kimyasalları tespit etmeyi amaçlayan projeye ilişkin bulguları kamuoyuyla paylaştığı için hakkında dava açılan Bülent Şık’ın davası İstanbul Adliyesi 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde 7 Şubat'ta görülmeye başlandı. Şık ve avukatları dava konusu yazıda suçu işleyenlerin belli olduğunu ancak bu isimlerle ilgili soruşturma süreci dahi yürütülmediğini belirterek beraat talebinde bulundu. Dava 30 Mayıs’a ertelendi.

PELİN ÜNKER’E ‘PARADISE PAPERS’ HABERLERİ SEBEBİYLE FARKLI DAVALARDA HAPİS VE PARA CEZASI

Eski Cumhuriyet gazetesi çalışanı gazeteci Pelin Ünker’e, Paradise Papers (Cennet Belgeleri) yazı dizisi gerekçe gösterilerek, “kamu görevlisine hakaret” ve “iftira” suçlamasıyla Ocak ayındaki davada 1 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ve 8 bin 660 TL para cezası verildi. Pelin Ünker, Paradise Papers belgelerini inceleyen uluslararası gazeteciler komisyonunun Türkiye’deki tek temsilcisi. “Paradise Papers” haberlerinde “kişilik haklarına saldırı” gerekçesiyle Binali Yıldırım ve iki oğlu tarafından gazetenin eski çalışanı Pelin Ünker ve eski imtiyaz sahibi Orhan Erinç'e açılan manevi tazminat davasında da Şubat ayında karar çıktı. Davayı karara bağlayan mahkeme hakimi, davalıların eyleminin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle, davacılar Binali Yıldırım, Erkam Yıldırım ve Bülent Yıldırım adına 10’ar bin lira olmak üzere toplam 30 bin lira manevi tazminatın, 6 Kasım 2017 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine hükmetti.

"PELİN ÜNKER'E AÇILAN ÜÇÜNCÜ DAVADA HAKİM: "MAALESEF ZAMAN AŞIMI OLDU"

Gazeteci Pelin Ünker’e, 2017 yılında Cumhuriyet gazetesinde yayımlanmış olan “Paradise Papers” konulu haberleri nedeniyle Bakan Berat Albayrak ve kardeşi Serhat Albayrak’ın şikâyetiyle açılan dava, 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 26’ıncı maddesine göre, yazının yayınlanmasından sonra hukuki işlem başlatılması için gereken dört aylık sürenin geçmesi nedeniyle zaman aşımına uğradı. 28 Mart'taki duruşmada hakim, Albayrakların avukatına dönüp, “Maalesef zaman aşımı olduğunu tespit ettim” dedi.

OYUNCU BERNA LAÇİN'E "MEDİNE TOPRAKLARI" TWEETİNDEN BERAAT

Oyuncu Berna Laçin hakkında Twitter'da yazdığı "İdam çözüm olsaydı, Medine tecavüzde rekor kırmazdı" tweeti gerekçe gösterilerek “halkın bir kesiminin benimsediği dinî değerleri alenen aşağılama” suçlamasıyla açılan davanın karar duruşması 19 Şubat günü görüldü. Berna Laçin hakkında beraat kararı çıktı. Savcılık davayı istinafa taşıdı.

TÜRKİYE, OSMAN BAYDEMİR’E TAZMİNAT ÖDEYECEK

Eski Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Başkanı Osman Baydemir hakkında, 2006 yılında “14 PKK’lının kimyasal silahla öldürüldüğü” iddiası sonrası “Acımıza sahip çıktınız. Acımız 14’tü, 16 oldu. Cesaretiniz için teşekkür ederim. Biz de sizinleyiz. Polisler karakollarına çekilmeli, gençler de evlerine” sözleri nedeniyle “örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek”ten soruşturma başlatılmıştı. Türkiye, Osman Baydemir davasında “düşünce ve ifade özgürlüğünü ihlal etmek”ten mahkum oldu.

GAZETECİ AYŞE DÜZKAN CEZAEVİNE GİRDİ

Özgür Gündem Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği davasında 18 ay hapis cezası verilen Gazeteci Yazar Ayşe Düzkan, kesinleşen cezasını yatmak üzere Çağlayan’daki İstanbul Adliyesine geldi. Avukatıyla birlikte infaz bürosuna giden Düzkan, yapılan işlemlerin ardından polis nezaretinde Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevine götürüldü. Düzkan, cezaevine götürülmeden önce Türkiye’de hukukun ortadan kaldırıldığına dikkat çekti.

ÖZGÜR GÜNDEM DAVASINDA HATİP DİCLE'YE YAKALAMA KARARI

PKK propagandası yapmakla suçlanan ve 2016'da kapatılan Özgür Gündem gazetesinin Genel Yayın Yönetmenleri Hüseyin Aykol, Zana Kaya ve gazetenin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İnan Kızılkaya ile Kürt Siyasetçi Hatip Dicle’nin “hükümeti, yargı organlarını veya emniyet teşkilatını alenen aşağılama” ve “Türk milletini, cumhuriyetini ve Türkiye Büyük Millet Meclisini alenen aşağılama” suçlamalarıyla yargılandığı davanın 11. ve 12. duruşmaları İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. 11. duruşmada kararını açıklayan mahkeme heyeti Hatip Dicle hakkında yakalama kararı çıkarılmasına karar verdi. 28 Mart'taki 12. duruşmada yakalama kararlarının infazının beklenmesi için dava yeniden ertelendi. Bir sonraki duruşma 8 Mayıs'ta görülecek.

AİHM, ÖZGÜR GÜNDEM DAVASINDA TÜRKİYE'Yİ MAHKUM ETTİ

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Özgür Gündem gazetesine karşı soruşturmaların sistematik olduğuna hükmetti. Mahkemenin kararı uyarınca Türkiye hükümeti gazetenin sahibi Ali Gürbüz’e 3500 euro tazminat ödeyecek. Türkiye’nin de imzacısı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10’uncu maddesinin ihlal edildiği sonucuna varan AİHM, daha önceden de mahkeme süreci yaşayan Ali Gürbüz’ün beş ila yedi yıl süren yargılamaların tümünden beraat ettiği vurguladı.

BARIŞ İÇİN AKADEMİSYENLER DAVALARINDA 78 AKADEMİSYENE HAPİS CEZASI

Barış için Akademisyenler’in 2016 yılındaki barış bildirisini imzaladıkları için “terör örgütü propagandası” suçlamasıyla yargılanan akademisyenlerin davalarında Ocak, Şubat ve Mart aylarında hapis cezaları verildi. Aynı konularda olan bu davalarda genellikle 1 yıl 6 ay hapis cezaları çıkarken Alper Akyüz ve Çare Olgun Çalışkan'a sırayla 2 yıl 6 ay ve 2 yıl 3 ay hapis cezası verildi. Verilen cezalar 2 yılın üzerinde olduğu için hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanmadı. Aynı eyleme farklı ceza verilmesi tepki topladı. Öte yandan bu davalara yapılan itirazlarda istinaftan ilk onay çıktı. Prof. Dr. Füsun Üstel’e verilen 1 yıl 3 ay hapis cezası, istinaf mahkemesi tarafından onaylandı.

YENİ YAŞAM GAZETESİNİN 15 ŞUBAT TARİHLİ NÜSHASI İÇİN TOPLAMA KARARI

İstanbul Cumhuriyet Başssavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu, 1 Mart 2019 tarihinde başlattığı soruşturma kapsamında Yeni Yaşam gazetesinin 15 Şubat 2019 tarihli sayısı hakkında basım, yayın ve satışının yasaklanması ve hakkında toplatma kararı çıkarılmasını talep etti. İstanbul 3’üncü Sulh Ceza Hakimliği’ne gönderilen talep kabul edilerek, gazetenin sayısı hakkında toplatma kararı çıkarıldı. Karara İstanbul Cumhuriyet Başssavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu’nun talebi ve İstanbul Emniyet Müdürlüğü Muhabere Elektronik Şube Müdürlüğü’ne yapılan ihbar gerekçe gösterildi. 2019'un ilk üç ayında basın ve ifade özgürlüğü ihlalleriyle ilgili yaşanan gelişmelerin ayrıntılarını aşağıda hazırladığımız zaman tünelleri üzerinden inceleyebilirsiniz.

OCAK AYINDA YAŞANANLAR:

ŞUBAT AYINDA YAŞANANLAR:

MART AYINDA YAŞANANLAR:

İLGİLİ HABERLER:
Ocak ayı zaman tüneli: 20 Barış Akademisyeni’ne ve ‘Paradise Papers’a hapis cezası
Şubat ayı zaman tüneli: Paradise Papers’tan Pelin Ünker ve Orhan Erinç’e tazminat cezası
Mart ayı zaman tüneli: Pelin Ünker’in beraat ettiği davada hakim, “Maalesef zaman aşımı oldu” dedi