Türkiye'de 2018 yılı boyunca, bandrol muafiyetine tabi yayınlar içinde olmak üzere yaklaşık 581 milyon kitap basıldı. Bandrol, en çok "eğitim" kategorisindeki kitaplara satıldı. "Yetişkin" ve "inanç" alanları, eğitim kategorisini izledi. En az bandrol ise "akademik" alanda alındı. Bandrol muafiyetine tabi 170 milyon'dan fazla kitap var. Kişi başına düşen kitap sayısı bandrolsüzler dahil, 7.18 olarak bulundu. Öte yandan rakamlara bakıldığında 2016'dan 2018'e sayılarda çok belirgin bir düşüş var ve bu düşüş büyük oranda dijitalleşmeyle açıklanıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2018 yılı müzik ve sinema yapımları ile kitaplara ilişkin bandrol sayılarını açıkladı. Telif Hakları Genel Müdürlüğü'nden açıklanan bilgiye göre, süreli olmayan yayın (kitap) bandrolü satışı 2017'de 407 milyon 739 bin 8 iken, 2018'de yaklaşık 3 milyon artarak, 410 milyon 641 bin 305'e yükseldi. En çok bandrol; eğitim, yetişkin, inanç kategorilerinde kullanıldı. Eğitim'de 215 milyon, Yetişkin'de 74 milyon ve İnanç'da 44 milyon'dan fazla eser bandrollendi.

BANDROL MUAFİYETLİ 170 MİLYON KİTAP DAHİL, ORTALAMA 7.18 KİTAP

‘Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik md. 5/II-e’ bendi gereğince, ayrıca kapak hariç toplam 48 sayfayı geçmeyen, okul öncesine, ilköğretime ve ortaöğretime yönelik eğitim amaçlı süreli olmayan yayınlar da bandrol muafiyeti kapsamında yer aldı.

MEB VE AÇIK ÖĞRETİM FAKÜLTESİ DİJİTAL KİTAPLARA YÖNELDİ, BASILI KİTAP SAYISINDA BELİRGİN DÜŞÜŞ YAŞANDI

Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) bandrol muafiyetine tabi olan eğitim yayınlarında yüzde 21 ve yayınladığı "dijital kitaplar" ile artık öğrencilere basılı yayın vermeyen Anadolu Üniversitesi'nin açıköğretim yayınlarında yüzde 62 oranında azalma meydana geldi. Bandrol muafiyetine tabi 170 milyon 315 bin 199 yayın da dahil olmak üzere, 2018'de toplam 580 milyon 956 bin 504 kitap basıldı. Kişi başına düşen kitap sayısı yıllık 7.18'de kaldı. MEB ve Anadolu Üniversitesi tarafından basılan kitap sayısı da bu yıl düştü. [infogram id="975adcf6-3a50-44d8-8a10-da23fa428a89" prefix="d3X" format="interactive" title="kitap "]

SİNEMA VE MÜZİK ALANINDA DİJİTAL SATIŞ ARTTI, BANDROL SAYISI DÜŞTÜ

Sinema ve müzik eserlerinde gerçekleşen toplam kayıt-tescil işlemi ve bandrol satış sayılarının önceki yıllarla karşılaştırması her iki sektörde de dijital alan kullanımlarında yaşanan artışın etkisini ortaya koyuyor. Sinema ve müzik eserlerinin dijital yollardan satış ve dijital yayınların yaygınlaşması nedeniyle, bandrol sayılarında fark edilir bir düşüş yaşandı. 2016 yılında 904 sinema filmi tescil edilirken, bu sayı 2017'de 812'ye, 2018'de 756'ya düştü. Sinema filmlerinden bandrol satışı da azaldı. 2016 yılında yaklaşık 2 milyon 337 bin olan sayı, 2017'de yaklaşık 1 milyon 78 bine, 2018'de ise yaklaşık 492 bine kadar düştü. Sinema filmlerinde bandrol sayısı 2 yılda yaklaşık yüzde 20'sine kadar geriledi. 2018 için ilan edilen sayılar da 2017'den oldukça düşük. Bunun sebebi kağıt ve medya masrafları ile dijital satışların artması olarak değerlendirildi. Müzik alanında da 2017’de 2.473 müzik yapımı tescil edilerek 4.706.146 bandrol satışı yapılmışken, geçen yıl 2.204 müzik yapımı tescil edildi ve 4.120.423 bandrol satıldı. 2016'da ise 2253 müzik eseri tescil edilmişti. Müzik eserlerine ait bandrol satışlarında da sinema filmlerindeki azalmaya benzer bir azalma görüldü. 2016'da 6 milyon 349 bin 478 olan sayı, 2017'de 4 milyon 706 bin 146, 2018'de ise azalarak 4 milyon 120 bin 423 oldu. [infogram id="ad8f7428-d0af-45b8-8e79-d90f6da876f6" prefix="Lgz" format="interactive" title="Copy: kitap"] Sinema ve müzik eserleri bandrol sayıları, eserlerin dijital yollardan satışı ve yayınının yaygınlaşması nedeniyle düşüş yaşadı. Sinema yasası ve telif hakları sisteminin güçlendirilmesine ilişkin çalışmalarla sektörü koruyan Kültür ve Turizm Bakanlığı, güncellenmesini öngördüğü yeni telif hakları sistemiyle dijital tehditin önüne geçmeyi hedefliyor. Bakan Mehmet Nuri Ersoy'un telif haklarına ilişkin yasanın güncellenmesi talimatı verdiği, böylelikle ''dijital tehdidin'' önüne geçilmesinin hedeflendiği öğrenildi. Sinema sektörünün korunmasına yönelik çalışmalar kapsamında, Sinema Yasa Taslağı, Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) sunulurken telif hakları sisteminin güçlendirilmesi çalışmalarına da hız verildi.  

Bandrol Nedir?

Fikir ve sanat eserlerinin izinsiz çoğaltılmalarının ve taklit edilmelerinin önlenmesi amacıyla; fikir ve sanat eserlerinin çoğaltılmış nüshaları ile süreli olmayan yayınların üzerine yapıştırılan, sökülmesi halinde parçalanan ve yapıştırıldığı malzemenin özelliğini kaybettiren nitelikte güvenlik şeridi içeren holografik özellikli bir güvenlik etiketi veya dijital olarak üretilen güvenlik etiketidir.

Bandrol Uygulamasının Yasal Dayanağı Nedir?

  • 5846 sayılı fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 81 inci maddesi
  • Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

ZORUNLU BANDROL UYGULAMASI

Süreli olmayan yayınlar (kitaplar) ile kayıt ve tescili gerçekleştirilmiş olan sinema ve müzik eseri nüshalarına çoğaltmayı takiben sevkiyattan önce bandrol yapıştırılması zorunludur. Ayrıca bilgisayar oyunları da zorunlu bandrol uygulamasına tabidir.

Hangi Hallerde Bandrol Kullanımı Zorunlu Değil?

Aşağıda belirtilen durumlarda bandrol kullanımı hak sahibinin isteğine bağlıdır: Süreli olmayan yayınlar ile kayıt ve tescili yapılan sinema ve müzik eseri nüshalarına, çoğaltmayı takiben sevkiyattan önce bandrol yapıştırılması zorunludur. Bandrol zorunluluğu kapsamındaki eser türlerinden birini veya birkaçını içermekle birlikte esas olarak fikir ve sanat eseri taşımaya tahsis edilmemiş olan ve taşıyıcı materyal özelliği göstermeyen cihazlara bandrol verilmez. Aşağıda sayılan hallerde bandrol kullanılması eser veya hak sahiplerinin isteğine bağlıdır:

a) Kanunun 31 inci ve 32 nci maddelerinde bahsi geçen ve resmen yayınlanan veya ilan olunan kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge, kazai kararlar ile söz ve nutuklardan ibaret yayınlar, b) Eğitim ve öğretim kurumlarında eğitim ve öğretim amacıyla kullanılacak yayınlardan, ön ve arka kapaklar ile belirli sayfalarda on dört puntodan küçük olmamak üzere, “Tanıtım nüshasıdır, para ile satılamaz.” ibaresi taşıyan tanıtım nüshaları, c) Yurt dışında dağıtımı yapılmak üzere ve ülke içinde ticari dolaşıma sunulmamak kaydıyla sadece çoğaltımı ülke içinde yaptırılan yayınlar veya eser nüshaları, ç) Tanıtım veya bilgilendirme amaçlı katalog, broşür, kullanım kılavuzu ve tarifeler, d) Bandrollenmiş sinema ve müzik eseri nüshaları ile süreli olmayan yayınların ekinde verilen içerik tamamlayıcı niteliği bulunan materyaller, e) Kapak hariç toplam 48 sayfayı geçmeyen, okul öncesine, ilköğretime ve ortaöğretime yönelik eğitim amaçlı süreli olmayan yayınlar, f) Gümrük ve posta işlemleri sırasında ticari dolaşıma girme amacı taşımadığına dair ilgili birimlere taahhüt verilmesi kaydıyla incelenmek üzere yurtdışından gönderilen örnek yayınlar veya eser nüshaları, g) “Parayla satılamaz.” ibaresi taşımak kaydıyla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından veya Merkezi Açıköğretim Sistemi kapsamında Anadolu Üniversitesi tarafından öğrencilere ücretsiz dağıtılan ders kitapları, ğ) Kanunun süreli olmayan yayınlara bandrol yapıştırma zorunluluğuna ilişkin hükmünün yürürlüğe girdiği 7/6/1995 tarihinden önce basılmış olup ikinci el olarak satılan yayınlar. İkinci fıkra hükümleri çerçevesinde bandrolsüz piyasaya sürülen yayınların birinci sayfasında veya arka kapağında ondört puntodan küçük olmamak kaydıyla, “Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde bandrol taşıması zorunlu değildir” ibaresinin bulundurulması zorunludur. İkinci fıkranın (c), (d), (f) ve (ğ) bentlerinde tanımlanan hallerde bu ibarenin kullanılması zorunlu değildir.